Column: Groen doen

‘Niet de gemeente Amsterdam overtuigen, maar de Amsterdammers’

“Uw huishouden kan 34 kilo papier per jaar besparen. Omgerekend voor de hele stad zijn dat zo’n 6.000 bomen.” Juist op het moment dat er een veelvoud aan kerstbomen werd opgetuigd, maakte de gemeente Amsterdam het in een brief aan haar bewoners nog eens duidelijk: de invoering van de Ja/Ja-sticker per 1 januari “draagt bij aan een duurzaam Amsterdam”.

Een maand eerder waren de bezwaren van de foldersector en het KVGO tegen de invoering van deze sticker door de rechtbank afgewezen. In reactie daarop deden de branchepartijen iets bijzonders: ze lanceerden de website zetjebrievenbusopgroen.nl. Dat ‘groen’ verwijst naar de kleur van de eigen Ja-sticker (die door de branche ook huis-aan-huis in Amsterdam werd verspreid) en niet naar milieuargumenten; die ontbreken volledig op de site. In plaats daarvan gaan de makers nu eens uit van de kracht, de effectiviteit en het gemak van de folder: “Wil je geen enkele aanbieding missen, zet dan nu je brievenbus op groen en plak een Ja-sticker!”

Toch kan de industrie het niet helemaal laten. Papierenkarton.nl verwijt de stad bijvoorbeeld ‘greenwashing’, want het zou de in de brief genoemde cijfers niet onderbouwen. Maar die ‘34 kilo reclamedrukwerk per jaar per huishouden’ staat gewoon vermeld tussen de ‘feiten’ waar de rechtbank zich op baseert: het getal komt uit een rapport van Milieu Centraal uit 2013 en volgens de rechter hebben de branchepartijen het niet bestreden. In Amsterdam hebben, volgens de folderverspreiders zelf, circa 320.000 adressen geen beperkende sticker en zij ontvangen dus, omgerekend, 10.880.000 kilo drukwerk in hun brievenbus. Van deze huishoudens zal, volgens eigen onderzoek van de branche, 20 procent geen Ja-sticker plakken – goed voor 2.176.000 kilo minder reclamedrukwerk. Ik zocht het daarna zelf even op bij Papierenkarton.nl: “1 ton (1.000 kg) papiergewicht bespaart 3,3 bomen”. De besparing in Amsterdam beloopt dan dus zelfs zo’n 7.180 bomen?

Het milieuverhaal van de foldersector wordt er ook niet sterker op, als je in het rechtbankverslag leest dat de rechter maar liever ‘voorbij gaat’ aan de op verzoek van de branche door prof. dr. A.P.C. Faaij (Distinguished Professor Energy System Analysis aan de Universiteit Groningen) geschreven conclusies over de vermeende milieugevolgen van de Ja-sticker, omdat: “[Faaij] bij zijn analyse een deel van ‘de keten’ buiten beschouwing heeft gelaten en daarmee geen volledig beeld geeft van de milieu-impact van reclamefolders.” Dat klinkt toch als ‘greenwashing’, eigenlijk.

De rechter wijst er op dat volgens de Wet Milieubeheer ‘afvalpreventie’ in de afvalhiërarchie de primaire doelstelling is en dat oplossingen als recycling van papier daaraan ondergeschikt zijn. Ik denk dat de branche er hier dus goed aan doet in te zetten op andere argumenten dan milieu – niet om de gemeente Amsterdam te overtuigen, maar de Amsterdammers.

Ed Boogaard

(Deze column verscheen januari 2018 in Graficus)